‘Karşısında durunca’ netleşti: İstanbul’da ‘görünmeyen’ sansür protestosu

Yolu Beşiktaş’a düşen yurttaşlar 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde görülmemiş bir sıkıdüzen protestosuyla karşılaştı. Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) hazırladığı aleni hava reklamı, yanından geçerken tam anlamıyla okunamıyor fakat karşısında durunca mesaj netleşiyordu: “Son bir yılda 4253 habere erişim engeli getirildi. Hakikati görmek için #SansürünKarşısındaDur”

Sendika’nın bu yeni kampanyasının toplumsal ağlarda yoğun ilgiyle karşılanması üstüne izahat yapan TGS Yöneticisi Mustafa Kuleli, “Özgür bir medya, demokratik bir Türkiye için her insanın sansürün karşısına dikilmesi lazım. Gerçekleri görebilmek için bütün yurttaşları bizimle birlikte olmaya, basın özgürlüğünün yanısıra yer almaya, sansürün karşısında durmaya çağırıyorum” dedi.

Türkiye Gazeteciler Sendikası tarafınca hazırlanan Basın Özgürlüğü Raporu’na göre son bir yılda 96 gazeteci fizyolojik saldırıya uğradı, bağımsız medyaya milyonlarca lira ceza kesildi ve 47 gazeteci 3 Mayıs’a cezaevinde girdi.

Tam metnini Sendika sitesinde bulabileceğiniz TGS Basın Özgürlüğü Raporu’nda son bir sene şu verilerle özetlendi:96 gazeteci fizyolojik saldırıya uğradı.

• 43 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
• 32 gazeteci tutuklandı.
• 3 Mayıs 2023 zamanı itibarıyla 47 gazeteci gazetecilik faaliyeti sebebiyle cezaevinde.
• Tutuklu gazetecilerin %80’i “silahlı teşkilat üyeliği suçu” ile suçlanıyor.
• 11 gazeteci cezaevinden tahliye edildi.
• 97 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler gözaltında toplam 1.087 saat kaldı.
• 33 gazeteci haklarında oluşturulan soruşturmalar sebebiyle anlatım verdi.
• Geçtiğimiz sene görülen 125 ceza yargılamasında 263 gazeteci yargılandı. 35 davada karar çıktı. 90 yargılama devam ediyor. 55 sene 1 ay 21 gün hapis cezası verildi.
• 63 gazeteci beraat etti.
• 19 bin TL adli para cezasına hükmedildi.
• Gazeteciler aleyhine oluşturulan 14 tazminat davasının 7’sinde karar çıktı. Toplamda 120 bin TL tazminata hükmedildi.
• 4.148 habere ve 46 haber sitesine erişimin engellenmesine karar verildi.
• 682 haberin bütününün ya da bir bölümünün internetten tamamiyle kaldırılmasına karar verildi.
• 9 haber içeriği, unutulma hakkı gerekçesiyle arama motorlarından kaldırıldı.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’ndan (RTÜK) 58 ayrı yönetimsel para cezası sonucu çıktı. RTÜK toplamda 13.703.913 TL yönetimsel para cezası kesti. 33 defa gösterim durdurma cezası verdi.
• Basın İlan Kurumu (BİK), Evrensel gazetesine 2019’dan itibaren vermediği duyuru ve reklamları 22 Ağustos 2022 tarihindeki kararıyla tümüyle iptal etti.

Depremde 26 medya çalışanı yaşamını kaybetti

• 6 Şubat 2023 tarihindeki depremlerin sonrasında TGS’ye ulaşan verilere göre en az…
• 26 gazeteci ve basın çalışanı depremde yaşamını kaybetti.
• 2 gazeteci, “halkı yanıltıcı bilgiyi açıkca yayma” (TCK 217) suçlamasıyla tutuklandı.
• 6 gazeteci gözaltına alındı.
• 4 gazeteci ifadeye çağrıldı.
• 18 gazeteci linç girişimine varan fizikî saldırıya maruz kaldı.
• 21 gazetecinin ise haber yapması tehdit edilerek engellendi.
• 3 gazetecinin iş akdine son verildi ya da istifaya zorlandı.
• RTÜK, zelzele hakkında yayınlar sebebiyle toplamda 4.324.251 TL yönetimsel para cezası ve beş kez gösterim durdurma sonucu verdi.
• Arama kurtarma çalışmaları esnasında toplumsal medyaya bant daraltma uygulaması yapıldı.

Hürriyet ve Halk TV’de hukuksuzluk sürüyor

Rapora göre gazetecilerin ekonomik ve toplumsal hakları bağlamında tablo şöyle:

• Gazetecilik faaliyeti yürüten işletmelerdeki kayıtlı çalışan sayısı 27.241’e yükseldi. Gazetecilerin, iş kolunda toplam kayıtlı çalışan sayısı içerisinde payı %27,4
• 2022 yılı resmî genel işsizlik payı %10,4 ve yüksekokul ve fakülte mezunları içerisinde işsizlik payı %11,3 iken gazetecilik mezunları arasındaki işsizlik payı %15,7
• 2022 senesinde da gazetecilik mezunları (%15,7), toplumsal hizmetler (%22,4) ve sanat (%16,2) mezunlarının sonrasında en yüksek işsizliğe maruz kalan üçüncü kesim oldu.
• İşsizliğin ve güvencesiz istihdamın yol açmış olduğu karamsarlığı TGS, yürüttüğü etkin örgütlenme kampanyaları ile dağıtıyor.
• TGS, işkolunda toplamda 15 değişik işletmede yetkili. Görüşmelerin muhtelif aşamalarda sürdüğü dört işletmede daha toplu iş sözleşmesi imzalanması durumunda bu rakam 19 olacak. Bu şirketlerin 8’i uluslararası, 7’si milli ve 4’ü mahalli düzeyde etkinlik yürütüyor.
• İşverenlerin sendika karşıtı tasarruf ve ısrarı bu zamanda de görülüyor. Hürriyet gazetesi ve Halk TV’nin TGS’nin işyerlerinde almış olduğu yetkiye karşı açmış olduğu davalar muhtelif aşamalarda devam ediyor.
• İşverenlerin yetki itirazlarına, uzun devam eden yetki davalarına ve bu süreçte işverenlerin işten atma tehditlerine karşın TGS’nin örgütlüğü olduğu işyeri sayısı sürekli yükseliyor.
• TGS, gazeteciler arasında örgütlenme tecrübesi ve zamanı olan tek sendika olarak bu zamanda de öne çıkıyor. Ocak 2023 verilerine göre Sendika’nın üye sayısını 1671.